? Өзіңді тексер 1. Қазақстан аумағында қандай ауа массалары айналым жасайды? 2. Еліміздің аумағына ылғал қай мұхиттардан келеді? 3. Жылдық жауын-шашын мөлшері картасында «Ылғалдылық аралы» анық көрінеді. Мысалдар келтіріңдер. Олардың пайда болуы неге байланысты? 4. Еліміздің аумағында жауын-шашын таралуының қандай заңдылықтары бар? 5. Неліктен Батыс Алтай тауы Атлант мұхитынан алыс орналасса да а закстандағы ең ылғалды, ең қарлы аудан болып табылады?
Ответы
Қазақстанда ауа массалары айналым жасау үшін өзгерістерге себеп болуы мүмкін. Бұл масштабты жоспарлау жүйесі, технологияларды қолдану, ауа ялпылып, ауа тазарлығын арттыру, ауадағы тірімдерді тазарту және басқа өзгерістерді алу қатарымен ауа сапасын арттыру арқылы орын алатын іс-шаралармен байланысты.
Әсіресе ылғал өңірінің ерекше географиялық орны және аумақтық озымайтып, атмосфералық басып-жылдықтар мен тұрақтың салмастыруы бойынша алтыншы мұхитпен байланысты. Әлемдегі ылғалды аумақтардан өзімізге ылғал келіп тұрмайды. Қазақстан ылғалдық мұхитінде үлкен жергілікті қосар айналады.
Жылдық жауын-шашын мөлшері картасында "Ылғалдылық аралы" аумағы анықталады. Мысалдар келтірілмеген, бірақ "Ылғалдылық аралы" аумағындағы пайда болатын ылғалдылықты айналдыру үшін өзгерістер мен жоспарлар жасалады.
Еліміздің аумағында жауын-шашын таралуының заңдылықтары Қазақстан Республикасындағы Экологиялық қауіпсіздік заңы мен басқа заңдармен байланысты. Осы заңдар арқылы аумақтың табиғи ресурстарын қорғау, ауа жоспарлау, ауа ресурстарын қолдау қылу және тағайындау, табиғатты жарату және сақтау үшін көмек көрсету туралы ережелер бекітілген.
Батыс Алтай тауы Атлант мұхитынан алыс орналасқан болса да, ол өзінен алыс өзге мұхиттермен байланыс туралы жоспарлау жүйесіне жатады. Бұл тау өз табиғатты-географиялық шарттары мен жағдайымен қаралғанда, туризм және сауда талаптарына жауап беретін аумақтарды дамытып, экономикалық жаттығу болуы мүмкін. Бұларды қолдану арқылы экономикалық және көмек көрсету жолдарында аумағын дамытуды, біржоладылықты жетілдіруді қолдау көрсету мүмкін.