2-тапсырма. Мәтіннен етістіктерді тауып, тұлғасына, құрамына карай талда! Спорттың түрі көп. Бiрi күштіболуға,екіншісі- жылдамдыққа, үшіншісі табандылыкка баулиды. Ал тағы бiр түрi ойлауға үйретеді. Оларға шахмат, дойбы, тогызқұмалак жатады. Тоғызқұмалақ казак халқының ұлттық ойыны. Бұл ойында сүйек тастарды ұяларга тоғыз-тоғыздан түсіп отыру керек. Тоғызқұмалақ -жылдам есептеуді, тез шешім қабылдауды қажет ететін күрделі ойын. Тоғызқұмалақ- та бiр ойынды жарты күн немесе бір күн ойнайды. Ұлы ақын Абай тоғызқұмалақ ойынынын шебері болған. Абай тоғызқұмалаққа үлкен мән берген. Ол атақты ойыншыларды шақырып, жиырма-отыз күн бойына сайыс өткізіп отырған. Бұл туралы Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» кітабында жаксы жазылған. [10]
3-тапсырма: «Қазақтың дәстүрлерi>> такырыбында диалог кұрап жаз. Диалог iшiнде есiмдiк, үстеулер кездесуi керек! [10]
Ответы
2тапсырма
Етістіктер: үйретеді, болу, жылдамдық, табандылық, қамтиды, түсіреді, талап етеді, ойнайды, болды, қосылды, шақырылды, ұсталады, жазылған
Тұлғаны талдау:
Үйретеді: Бұл етістік білімді және білімді болудың тұлғалық қасиетін білдіреді.
Болу: Бұл етістік болмыстық етістік болып табылады және жеке тұлғаның қандай да бір қасиетін көрсетпейді.
Жылдамдық: Бұл етістік жылдам және епті болудың жеке қасиетін білдіреді.
Табандылық: Бұл етістік табанды және шешімді болудың жеке қасиетін білдіреді.
Құрамында: Бұл етістік инклюзивті және жан-жақты болудың жеке қасиетін білдіреді.
Тастау: Бұл етістік нақты және дәл болу тұлғалық қасиетін білдіреді.
Талап етеді: Бұл етістік талапшылдық пен қиыншылықтың тұлғалық қасиетін білдіреді.
Ойнады: Бұл етістік ойнақы және бәсекеге қабілетті болудың жеке қасиетін білдіреді.
Болды: Бұл етістік жағдай-болмыс етісі болып табылады және жеке тұлғаның қандай да бір қасиетін көрсетпейді.
Қосымша: Бұл етістік құмарлық пен берілгендіктің жеке қасиетін білдіреді.
Шақырылды: Бұл етістік қонақжай және қонақжай болудың жеке қасиетін білдіреді.
Өткізілді: Бұл етістік ұйымдасқан және тиімді тұлғаның қасиетін білдіреді.
Жазбаша: Бұл етістік мәнерлі және шығармашылық тұлғаның қасиетін білдіреді.
Құрылымды талдау:
Үйретеді: ауыспалы етістік.
Болу: күй-жағдай етістігі.
Жылдамдық: ауыспалы етістік.
Табандылық: ауыспалы етістік.
Құрамында: ауыспалы етістік.
Тамшы: ауыспалы етістік.
Талап етеді: ауыспалы етістік.
Ойнады: ырықсыз етіс.
Болды: күй-жағдай етістігі.
Қосымша: ауыспалы етістік.
Шақырылды: ауыспалы етістік.
Өткізілген: ауыспалы етістік.
Жазылған: ауыспалы етістік.
3тапсырма
А: Сәлем! Қазақтың салт-дәстүрін басынан өткердіңіз бе?
Б: Сәлем! Иә, өткен жылы қазақтың тойына қатысудың сәті түсті. Бұл шынымен керемет болды!
А: О, уау! Мереке өте әдемі өтті деп ойлаймын.
Б: Әрине! Қалыңдықтың кигені таңғажайып, қазақтың дәстүрлі көйлегі күрделі кестемен, ал күйеу жігіт домбырашылық киімді киді.
A: Бұл керемет! Той кезінде қазақ тағамдарынан дәм татып көрдіңіз бе?
Б: Иә, мен жасадым! Тағамдары дәмді болды, әсіресе, қайнатылған ет пен кеспеден жасалған қазақтың кең тараған тағамы бесбармақтан дәм таттым. Түйе сүтінен ашытылған қышқыл сусын шұбат та қызық болды.
A: түсіндім. Қандай да бір қазақ ойындарына немесе іс-шараларға қатысуға мүмкіндік алдыңыз ба?
Б: Иә, көкпар ойнадық, қазақтың салт-дәстүрі ат үстінде ешкінің етімен ойнайтын ойыны көңілді көтерді!
Ж: Көкпар өте жігерлі және физикалық ойын, сендерге ұнағанына қуаныштымын! Той кезінде қазақтың басқа салт-дәстүрін байқадыңыз ба?
Б: Иә, байқағаным, ақсақалдар жас жұбайларға қазақтың қалпақ деп аталатын қалпақ кигізіп, ақ баталарын беріп, келген қонақтардың барлығына қазақ мәдениетіндегі елеулі материал болып табылатын киізден жасалған кәдесыйлар таратылды.
Ж: Сіз керемет тәжірибе алып, қазақтың салт-дәстүрлері туралы көп нәрсені үйренген сияқтысыз! Болашақта қазақ тойларына көбірек қатысасыз деп сенемін.
Б: Иә, мен Қазақстанның бай және қызықты мәдениеті туралы көбірек білгім келеді.