Үщастаптың жорығы
Өте ертеде бір үйде үш саз аспабы бірге ръцтты: Олар – кертеде ілулі тұрған
Дом быры, сантыкта жаат н Сыбышы жана керегеде сүйеулі тұрған қобыз скен
Бұлардың дал кылатпа қансып турган на көп уақыт өткен еді. Іштері әбден
тысып, бір-біріне айтатын әңгімелері де таусылған болатын.
Бір күні домбыра аяқ астынан «енер» шығарады
Осы біз шынымен-ақ ұмыт қалғанымыз ба? деген ол тұрған орнында бір
сілкініп, күмбір ете калды
— Иә, е, мен де дәл солай ойлап тұрмын. деді Сыбызғы да сандықтан могонья
сол сызылып Бұларды естіп тұрған Қобыз да ауыр күрсініп қойды.
- Би ънъш елмірден әбден жалыктым. Сендерге осылай тұра берген наса онда
елдерін білінер. Алмен сауық-сайран, ән-күйі үшін жаратылғанъң -деп сыбырғы
саңсықтан секіріп түсіп сайраған күті есікке қарай беттеді.
Мұны керген домбыра тағы да сiлкiнiп-сілкініп қалды. Қатты сілкі сні
сонша аък, оны көтеріп тұрған жібі шорт үзілді. Домбыра «харс» етіп, еденге онбай
алы Ішектері ъгында, үстіндегі шаңы бұрқ етіп суга тарады
— Мен де сенімен барамын
Каты кұлағаннан есін алі тольк ж ты аса да домбыра қисалаңдаган күй
обыгының соңынан ерді
- Бұларың жан екен - деп Қобыз да белін жаза бастады Тұрған жерінен көтеріліп,
кеуіп, қалған ішектерінен аянышты” үн шығарды
Демім де, үнім де шыкпай мына бұрынші та жиһаз құсап турганыма канша болды
Шаршадым. Шыдамым таусылды. Өстіп тұра берсек, ертең бізді ешкім де қолына
заас. Тәуекел, кеттiле сендермся. деген Қобыз да достарына қарай тұра жұтiрдi.
(«Балдырған» журнальная)
1) Аспанта Iың қашып кетуінің себебі неде деп ойлайсың?
2) Мәтінге өз ойыңнан жаңа кейіпкерлер немесе жағдаяттар қосып, мазмұнын толықтырып айт.
Әңгімелеу барысында мақал - мәтелдер/нақыл сөздерді қолдан.
Ответы
1)Олар қолданылмай көп босқа тұрады, айтатын әңгімелері бітеді. Іштері пыса бастайды. Ұмыт болған екенбіз деп қорқады. Сондықтан қашып кетуге бел байлайды.
2)Аспаптар жиналық, "нар тәуекел" деп үйден қашып шығады. Жүгіріп барып,үйдің бұрышына тығылып қалады. Домбыра бір кезде басын бұрып қараса, терезе жақта, төргі бөлмеде бір шетте шаңқобыз тұр екен. Қобыз да көзінің қиығымен оны байқап қалады. «Мені шаң басса, мені шаңқобыз деп атайсыңдар ма?» - деп күліп алды қобыз. Қалғандары езу тартқаны болмаса, мән бермеді. "Досы көпті дау алмайды" деп бастады сөзін домбыра. Домбыра өз ойын жолдастарына жеткізді. Олар да қоштады. Өз араларында келісе келе терезе араларындан ең жеңіл, әрі сөзге шешен деп сыбызғыны жіберді. Екеуі де үрмелі аспап болғандықтан тез тіл табысты. Арада біраз уақыт өткен соң, араларына жаңа серік қосылды(шаңқобыз).
Үйден алыстап кеткендеріне біршама уақыт болды. Кеш қарайып барады. Аспап болған соң қарындары ашпайды, ешқандай қажеттіліктері жоқ. Бір рақат өмір бізде екен ғой деп ойлады шаңқобыз. Шаңқобыз жолдастарына осы жерге жақын жерде бір музыкалық кеш болатынын айтты. Жолдастары оған таң сәріге қарай жетіп қалармыз, ал қазір шамалы аяңдай тұрайық деп жауап қайтарды.
Таң атты. Аспаптар көздеген жерлеріне жетті, яғни музыкалық кеш болатын жерге. Ол жерде көптеген аспаптарды көрді. Қазіргі заманның музыкалық аспаптарының дауыстары құлақ жарарлықтай қатты болатынын көріп, таң қалды. Олар электро, яғни электрогитара, заманауи дауылпаздар.Аспаптар өздерінің жаңа кейпін көргендей болады.
"Бәсе, бізді неге ұмыта бастады деп ойласам" деп сөз бастады сыбызғы. Досының сөзін қостап қобыз шықты. Тек домбыра ғана үндемей бақылап отырды. Біраздаң соң, кештің соңына қарай қазақи киінген адамдар шықты. Олардың қолдарында өзіміздің дәстүрлі аспаптар еді. Жетіген, асатаяқ секілді аспаптарды көрді. Бірақ оларға бірдеме жетіспей тұрғандай болды, бір тұздығы жоқ тамақ секілді болды. Ол тұздық өздері еді, соны байқамады.Домбыра оларға жол сілтеп сахнаға қарай көтерілді.Олардың қатысуымен кеш керемет өтті. Аспаптар тағы сытылып шығып, бір бұрышқа жиналып алды. Енді олар не істейтіндіктерін сұрай бастады. "Өз үйім-өлең төсегім" деген сөз қалай дәл айтылған. Қайда болсаңда, өз үйіндей болатын жер жоқ қой деп түсінді.Сөйтіп қашқын аспаптар өз үйлеріне қайтып оралады, айтатын әңгіме көп еді. Жолдағы оқиғалар, кеш жайында т. б. Қайда жүрсе де серіктерін тастамай бірге жүрді, кейбір адамдар арасында жоқ достық, міне, жансыз заттардың өзінен табылып отыр.
_________
-----------------