Question

Лексика.


Берілген терминдерге анықтама жазыңыз, мысал келтіріңіз

  Мысалы етістер – дегеніміз қимылдың орындаушыға қатысын білдіріп, белгілі қосымшалар арқылы жасалатын етістіктің түрі.


  Өздік етіс ________________________________________________________

__________________________________________________________________

  Өзгелік етіс_______________________________________________________

__________________________________________________________________

  Ырықсыз етіс_____________________________________________________

__________________________________________________________________

  Ортақ етіс_____________________________

​

Answer 1

Қимылдың іс-әректтің орындаушысына тікелей қатыстылығын білдіретін етістік түрі-өздік етіс деп айтылады.

Өзгелік етіс қимылдың, іс-әрекеттің сөйлемдегі іс иесі яғни субъектінің өзі емес, екінші бір басқа субъект, қимылды орындаушы арқылы істелінетінін білдіріп, белгілі жұрнақтар арқылы жасалады.

Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі арнайы айтылмай, қимыл өздігінен істелетіндігі көрінеді де, -ыл, -іл, -л, түбірдің ішінде л дыбысы болса -ын, -ін, -н жұрнақтары арқылы жасалатын етіс түрі ырықсыз етіс деп аталады. Ырықсыз етіс тек сабақты етістіктен жасалады, өзі жалғанған сабақты етістікті салт етістікке айналдырады: сөз айт-ылды, уәде бер-іл-ді, шарт жаса-л-ды, үй таза-ла-н-ды, қамал ал-ын-ды, үй сал-ын-ды т. б.

Ортақ етіс

Қимыл, іс-әрекеттің иесі, орындаушысы біреу емес, бірнешеу болып, -ыс, -іс, -с жұрнақтары арқылы жасалатын етістің түрі ортақ етіс деп аталады. Мысалы: Омар мен Оспан хат жаз-ыс-ты. Қыз бен жігіт сөйле-с-ті. Ол бізге үй сал-ыс-ты. деген сөйлемдердегі жазу, сөйлеу, салу қимылдары бір ғана субъект (іс иесі) тарапынан емес, бірнеше орындаушы (Омар мен Оспан, қыз бен жігіт, ол мен біз) арқылы іске асатынын көрсетеді.