1. Не себептi теңіз суы тузды болып келеді? Себебін түсіндіріңдер. Адам теңіз суын шаруашылыктын кандай турiне пайдаланады? 2. Тецiз суының туздылығының тұрақты болып келу себебін түсіндіріңдер.
Ответы
Ответ:
Теңіз суы — мұхиттар мен теңіздердің суы; мұның ішінде ерітінді түрінде кездесетін көптеген тұздар бар. Мұхиттар үшін тұздардың мелшері орташа есеппен 35‰, ал ішкі тұйық теңіздерде, олардың мелшері, оған құятын өзендердің суының молдығына қарай және теңіз орналасқан белдеуге байланысты ауытқып тұрады. Мысалы, Жерорта теңізінің тұздылығы 39‰-ге дейін жететін болса, Балтық теңізінікі орташа есеппен 5‰, Қара теңіздікі — 18‰. Теңіз суы – тұздылығы 24,695%-дан жоғары, теңіздер мен мұхитта жинақталған жер бетіндегі су. Теңіз суы жалпы көлемі 1370 млн текше км-ге тең. Теңіз суы құрамының өте тұрақтылығымен сипатталады. Ондағы еріген тұздардың 85%-ын натрий хлориді құраса, ал қалған бөлігін магний хлориді, магний және кальций сульфаты, натрий бромиді және еріген газдар мен органикалық заттар (1—5 мг/л) құрайды. Ашық мұхиттағң теңіз суы құрамында 1 кг суда 35 г тұз болады. Су бетіндегі теңіз суы тығыздығы 1,0275-тен 1,0220 г/см3 аралығында құбылады. Тұщы және тұзды суға қарағанда теңіз суы жоғары тығыздықты температурада (-1,9°С) қатады. Теңіз суының дыбыс жылдамдығы мен электр өткізгіштігі тұщы суға қарағанда жоғары және ол тұздылығы мен температурасы артқан сайын өсе түседі. Соңғы кезде әлемде тұщы су жетіспеушілігі байқалуына байланысты теңіз суын тұщыландыру мәселесі туындап отыр. Қазіргі кезде бүкіл дүние жүзінде шамамен тәулігіне 6—7 млн т. теңіз суы тұщыландырылады. Соның ең ірілерінің бірі Қазақстанда орналасқан Каспий теңізінің суын тұщыландыратын Ақтаутұщыландырғышы (тәулігіне 12000 т.)[3]