СұлтанМахмұд Торайғыров мазмұны
Ответы
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің ірі тұлғасы, аса көрнекті ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров 1893 жылы 28 қазанда қазіргі Көкшетау облысының Қызылту ауданында туылған. Екі жасында шешеден жетім қалған Сұлтанмахмұттың балалық шағы Баянауылда өтеді. Әкесі Шоқпыт ( шын аты Әбубәкір) ұлын өзі арабша хат танытып, сауатын ашқан.
Ауыл молдасы Мұқаннан дәріс үйреніп, сол кісінің өнегесімен 13 жасынан өлең, әңгімелерін жаза бастады. Оның тұңғыш өлеңі «Секілді өмір қысқа, жарты тұтам» деп аталады.
Өкінішке орай, оның кейбір еңбектері, Баянауылдағы молда Әбдірахман медресесінде күнә деп есепте-ліп, жоғалып кеткен. 1911 жылы Сұлтанмахмұт Троицкіден келген Н. Таушыбаевтың шәкірті болады. Оқытудың озық әдістерін жақтаушы Нұрғали шәкірттерін жаратылыстану, тарих ғылымдарынан хабардар етіп, мерзімді баспасөзге деген қызығушылықтарын арттырады.
Сұлтанмахмұт қалада оқуын әрә қарай жалғастыруды армандайды. Бұл жайында ол өз өлеңдерінде де жазды. «Оқып жүрген жастарға», «Талапты-ларға», «Оқудағы мақсат не?» өлеңдерінде, «Зарлану» атты публицистикалық мақаласында жастарды білімге, мәдениеттің биік шыңын меңгеруге шақырады. 1912 жылы Троицкідегі медресеге түседі. Оқуға түстім, енді бар арманыма жетемін, халқыма ай емес, күн боламын деп шаттанған ақын «Шәкірт ойы» деген өлеңін жазады.
Сұлтанмахмұт бұл медреседе көп оқи алмайды, денсаулығына байланысты тастап кетуге мәжбүр болады. 1912-1913 жылдары ол емделе жүріп жұмыс істейді. Осы кездері жазылған «Қандай?», «Анау-мынау», «Шығамын, тірі болсам, адам болып», «Түсімде», «Бұлар кім?», «Кешегі түс – бүгінгі іс» атты шығармалары әлеуметтік ойы тереңдігімен ерекшеленеді. Зұлымдық пен әділетсіздікті әшкерелей отырып, қазақ халқының жарқын келешегінен үміт үзбейді. Осы жылдары жазған «Түсімде кірген бір аянышты хал» атты өлеңінде Торайғыров алғаш рет қазақ әйелінің әлеуметтік жағдайы мен тағдырын өзек етіп көрсетеді. Бұл тақырып кейіннен оның шығармашылы-ғында басты орын алды.
1913жылы жазда Торайғыров Троицкіге жақын қазақ ауылында бала оқытады, ал күзде, қалаға қайтып оралады. Троицкідегі бұл кезде «Айқап» атты демократтық бағыттағы, қазақ халқы үшін аса көп прогрессивті істер атқарған журнал шығып тұратын. Ақын «Айқап» журналының редакциясына хатшы болып орналасады. Журнал беттерінде алғаш рет ақын, әдеби сыншы ретінде көріне бастайды. Бірақ, өзінің әрі ізденіп оқығысы келгендігінен, әрі ымырашылыққа төзбейтін, бетке айтар өрлігі әсерінен ақын, публицист болып қалыптасқан С. Торайғыров «Айқап» редакциясынан кетеді