“Қорқыт ата мұрасының ерекшелігі мен тәрбиелік мәні” тақырыбында эссе жазыңыз. (110-120 сөз) срочно, пожалуйста
Ответы
Ответ:
Қорқыт есімімен байланысты аңыздар түрік тектес халықтар арасында әр алуан түрде әңгімеленеді. Академик Ә.Марғұлан: «Ол кісі туралы айтылатын қария сөз Орта Азиядағы түрік тілдес елдердің көбінде бар. Бірақ қазақ халқы ескі оғыз-қыпшақ тайпаларының тарихи қонысына мирас болған, олардың түбегейлі ұрпағы болғандықтан, Қорқыт туралы айтылатын тарихи жырлар, аңыздар, ән-күйлер қазақ пен түрікпендерде көбірек жолығады» дейді. Қорқыт жайындағы деректердің белгілі бола бастауы XII-XIII ғасырлардан бермен қарай. Атақты тарихшы Рашидеддин қыр сахарасында Қорқыт пен «Оғыз-наманың» қатар хикаяланатынын жазған.қыт Атаның «Қорқыттың күйі» және халық күйі «Қорқыттың қобызы» сыбызғыда Құсман Мақмырзаның орындауында кірген. Ұлы қобызшының күйін Құсман Мақмырза өз кезегінде сыбызғыда тамылжыта орындаған екен. Әлқуат осы орындаудағы күйді нотаға түсіріп, алғаш рет кітапқа кіргізіп отыр.
Қазақта қобызда орындалатын күйлердің домбырада да орындалу дәстүрі сақталған. Күйші Қалдыбек Өзбеков Қорқыт Атамыздың атақты «Қоңыр» күйін домбырада орындаған. Бұл күйді қобызда дәулескер күйші Жаппас Қаламбаев та орындаған.«Қоңыр» күйіне әлемде тең келетін туынды жоқ. Домбырадағы орындаған нұсқасының бұл еңбекте алғаш жариялануы – қазақ музыка тарихында айтулы жаңалық.
Қазақтан шыққан дананың бірі Шәкәрім Құдайбердіұлы Қорқыт Атаның сарынына өзі арнайы сөз жазған. Бұл сарын бірнеше ғылыми еңбектерде жарық көрген. Құрманғазы атындағы Алматы консерваториясының фольклорлық зертханасының қорында қызмет атқарған музыкатанушы Асқан Серікбаева 1959 жылы Шәкәрімнің үнтаспаға жазылған әндерін нотаға түсірген. Қазақтың музыка тарихына Асқан апайымыздың сіңірген еңбегі орасан зор. Шалғай жатқан өңірлерге барып асыл мұраларымызды теріп, тізбектеп жинаған ғалым. Қазіргі таңда еңбегі ескерілмей, аты аталмай жүр.
Шәкәрімнің музыкалық мұрасын зерттеуші Арғынбек Ахметжанов 1979 жылы Қорқыт Атаның сарынын нотаға түсірген. Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі, қобызшы, профессор Оразғали Сейтқазының қобызға өңдеген нұсқасы осы еңбекте жарияланды.
«Қазақ күйлерінің тарихы» атты кітапта берілген «Тәңір күйі» Қорқыт атаның күйі деп жазылған. Бұл күйдің бабамыздың күйі екендігі туралы академик Әлкей Марғұлан да дерек қалдырған. Күйді орындаған қобызшы Дәулет Мықтыбаев. Нотаға түсірген Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, қобызшы, профессор Базархан Қосбасаров.
Мен 2017 жылы Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаевқа қобызшы Әлқуат Қазақбаевтың көмегімен табылған Қорқыт Ата туралы ең құнды деректі табыс еткен едім. Ол – Сібірге жер аударылып, 1711-1722 жылдары Сібірдің тарихы, этнографиясы жөнінде материалдар жинаған швед офицері Табберт фон Иоган Страленбергтің (1676-1747) сызған географиялық картасы. Картада Қорқыт Ата мазары белгіленген. Бұл қазіргі таңда Сыр бойында өмір сүрген Қорқыт Ата туралы ең алғашқы тарихи дерек.
Сонымен, Қазақстанда Қорқыт Ата мұрасын зерттеудің жаңа дәуірі басталды. Соның ең алғашқы қарлығашы – Әлқуат Қазақбаевтың «Қорқыт Ата аңыздары мен күйлері» атты еңбегі.