Question

5. Мәтiндi мукият окып, бүгінгі сабақтан ойларынды корытындылап, «Бурын колданылған араб жазуын А.Байтурсынулы не үшін рефор- малады?» деген сұрақ бойынша эссе жазындар. Сез саны - 80-100. - көне семит Осы күнгі жұрттардың бәрі де өзі шығарған әліпбиін тутынып отырған жоқ. Бәрiнiкi де өзгеден алған әліпби. Еуропа жұртының тұтынған әліпбиінің түбі әліпбиі. Кене семит әлiпбиiн з тiлiне үйлестiрiп финикий жұрты алган, онан грек, гректен латын, Еуропа жұрты алған. Түркі әліпбиінің түбi де кѳне семит лiпбиi, олардан куфалықтар, куфалықтардан араб өз тіліне үйлестіріп алған. Арабтан иран, түрік және баска мұсылмандар алған. Солардын кайсысы да бірінің әлiпбиiн бiрi алғанда, тұрған калпында алмаған. Өз тілдерiнiң дыбыстарына карай өзгеріс кiргiзiп алған. Тіліне әліпбидiн артығы болса, алып тастаған, кемтiгi болса, әрiп косып толықтырған. (Ахмет Байтурсынулы)​

Answer 1

Ответ:

Ғалым сауатсыз халықтың болашағын ойлап, жаны күйзелді. Қазақ халқы тұтынып отырған араб алфавитінің теріс жақтарын, кемшілік тұстарын көріп, өзгеріс енгізуді қажет деп санайды. Ол туралы ойын «Қазақ білімпаздарының тұңғыш съезінде» сөйлеген сөзінде айтады. А.Байтұрсыновтың ойынша, жақсы әліпбидің мынадай қасиеттері болу керек: жақсы әліпби тілге шақ болу керек; Жақсы әліпби жазуға жеңіл болуға тиіс, әліпбидің әріп суреттері қиын болса, мүшелері көп болса, жазуды ұзақтатып, уақытты көп алады; әліпбидің жақсысы баспа ісіне қолайлы болуы тиіс; Жақсы әліпби үйренуге де қолайлы болуы тиіс. Жақсы әліпбиге лайық бұл төрт сипатқа келмейтін әліпбидің бәрі де кемшілікті әліпби болмақ.