корқыт ата мұрасы мәңгілік шығарма
Ответы
Ответ:
Қорқыт Ата Мұрасы
Қорқыт туралы аңыздар түрік тектес халықтардың арасында ортақ айтылады. Тарихи зеттеулерде Қорқыт Сырдың аяғы Жанкент қаласында Баят елінде дүниеге келген. Академик Ә. Марғұланның жазбаларында Қорқыт туралы айтылатын тарихи жырлар, аңыздар, ән-күйлер қазақ пен түрікпендерде көбірек кездесетіні айтылады. Қорқыт туралы аңыздар VІІ–ХІІІ ғасырларда Сыр бойын жайлаған оғыз-қыпшақ тайпалары арасында туып, түрік тектес халықтарға дерлік тараған. Қорқыт Оғыз елінің ұлы басшысы, кемеңгер ойшылы, асқан күйшісі болған. ХІІ ғасырдан бастап Қорқыт туралы хикаялар зерттеліп тарала бастаған. Бізге жеткен екі нұсқасы бар. Біріншісі: толығырақ нұсқасы Ватикан (Рим), екіншісі: Дрезден кітап қоймаларында сақталуда. Ватикан нұсқасындағы жазбалар-оғыз сөзі, Дрезден нұсқасында – қыпшақ сөзі басым. Қорқыт жырларын жан-жақты зерттеудің негізін салған әйгілі шығыс тарихшысы Василий Бартольд (1869–1930). Сондай-ақ Қорқыт мұралары И.В. Аничков, П.С. Спридинов, В.М. Жирмунский, И.А. Кастанье, Н. Жетпісбаев, М. Әуезов, Ә. Марғұлан, Ә. Қайнарбаев, А. Жұбанов, Ә. Қоңыратбаев т.б. ғалымдардың еңбектерінде зерттелді. 2018 жылы Қорқыттың күйлері мен аңыздары топтастырылған еңбекте (Ә. Қазақбаев. Қорқыт Ата аңыздары мен күйлері. – Астана: ғылым баспасы, 2018. – 166 б.) бұған дейін жарық көрмеген Қорқыт туралы АҚШ дипломаты, тарихшы Ю. Скайлердің (1873 жылы Сыр бойында Қорқыт мазарында болған) және Швед офицері Табберт Фон Иоган Страленбергтің (1737 жылы сызған географиялық картасында Қорқыт ата мазары белгіленген) жазбаларындағы тың деректер берілген. Ал қазақ арасында тараған аңыздарда Қорқыт бейнесі – ойшыл, көпті көрген батагөй. Қорқыт қазақтың күйшілік-жыршылық өнерінің түп атасы. Қазіргі таңда қазақтың ұлттық музыка аспабы домбыра, қобыз, сыбызғыда тартылып бізге жеткен Қорқыттың 20-ға тарта күйлері және 30-дан астам аңыздар сақталған.
ЮНЕСКО-ның «Адамзаттың материалдық емес мәдени мұралары» тізіміне Қорқыт ата мұрасы – эпосы, халық аңыз-әңгімелері мен музыкасын Әзербайжан, Қазақстан және Түркия атынан тіркеді.