5-тапсырма. Мәтінді салыстыра оқы. Ауызекі сөйлеу тілінің ерекше.
аныкта.
1-мәтiн
2-мәтін
Таза бұлақ
Уш жолаушы бір бұлақтың ба-
сында бiр-бiрiне кез бопты. Бұлақ
бiр тастак жерден шыккан, айнала-
сы калын бiткен ағаш жапырактары
булактын үстіне төгіліп, суы мұздай,
салкын, шыныдай жылтылдап тұр-
ган сонша әдемі, таза була екен. Су
шыккан жерiне бiр казандай тасты
біреу ойып қорғаныш кылып, тастын
суағар жерiне жазу жазыпты:
- Эй, жолаушы, болсан осы бұлақ-
тай бол, деп. Манагы уш жолаушы
булактан iшiп канган сон жазуды
окып, бiреуi саудагер екен, ол айтты:
- Бұл жазылған акыл сөз екен, бұ-
лак кун-түн тынбай агып, алыс жер-
лерге барады, бара-бара кенейiп, ул-
кейеді, буган бетен булактар құйып,
сейте бара үлкен өзен болып кетеді.
Мұнан мұрат сол: сен де, адам, тын-
бай кызмет кыл, еш уақытта жалкау-
ланып токтап калма, сѳйтсен, акырын-
да, сен де зорайып мұратына жетесін
дегенi ме деп білемін, - деді...
Жігіт айтты:
бір нәрсе келеді: бұл бұлактын суы
Менің ойыма ботен
бір орында тынып тұрып, шөп-ша-
лам түсiп, лай-кокым болса, бұған
адам мен айуан мұнша ынтык болмас
едi; бұлак куні-туні тынбай агып
заланып тұрғаны үш
ды. ()
Бұлақ
Бұлақ, бастау жер с
шығып жаткан табиғи ж
ты су көзі. Бұлақтар әр
белгiлерi бойынша тұма,
нар, термалды бұлақ, жалғ
бұлақ және т.б. бірнеше т
бөлінеді. Суы тұщы, әсір
мол өнімді бұлақтар елді
кендерді ауыз сумен, Ша
кожалықтарын керекті су
қамтамасыз етуге, жер суар
кеңінен пайдаланылады.
-
Булактын
арынсыз Ж
арынды түрлері бар. Ар
сыз бұлак ылғалды жылдар
көктемде қар ерігеннен кейi
және жауын-шашынды кез
дерде жер бетіне таяу жаткан
деңгейінің көтерілуінен пай
болады. Оны әдетте «тума» д-
атайды. Арынды су көзi арт
зиан (арынды) суынан
алып,
баста
тере
жарықтарынан шыгады, он
кайнар деп атайды. Мундай
көзінің өнімі, температурас
минералдык тумага караганд
С
Тупант
тау-тастардың помогите пжрж
Ответы
Ответ:
Ауызекі тіл , ауызекі сөйлеу — адамдардың тіл арқылы қарым-қатынас жасауының бір түрі. Ауызекі тілдің басты ерекшелігі — сөйлеудің алдын ала дайындықсыз, тікелей қарым-қатынас жасау барысында жүзеге асатындығы. Тіл білімінде ауызекі тілді функционалдық стильдердің бір түрі ретінде қарастырады. Басқа стильден оның біршама өзгешеліктері бар.[1] Мұнда тіл мәдениетін қатаң сақтауға талап қою дұрыс бола бермейді. Негізгі мақсаты тікелей және тез хабар беріп, хабар алу болғандықтан ауызекі тілде әдеби тілдің нормасынан тыс сөздер мен сөз тіркестері — варваризмдер, кәсіби сөздер, жаргондар, диалектілер т.б. кездесуі әбден мүмкін. Бұл ауызекі тілдің заңдылығын бұзу болып есептелінбейді. Ауызекі тілдің тағы бір ерекшелігі — әңгіме тақырыбының тез өзгеріп отыратындығы (екі адам ауа райы туралы сөйлесіп тұрып, күтпеген жерден өндіріс мәселесін сөз етуі мүмкін). Тілдегі экспрессивті, эмоциональдық қасиеттер көп жағдайда ауызекі тілде байқалады. Ауызекі тілде тілдік (линвистикалық) факторлармен қоса, тілден тысқары факторлардың (экстралингвистикалық) да жарыса пайдаланылуы осы стильдің өзіндік ерекшелігі болып табылады (сөз болып отырған оқиға тыңдаушысына түсінікті болса да, бет пішінінің, қолының қозғалыстары, дауысты көтере немесе сыбырлай сөйлеуі т.б.). Экспрессия және ықшамдылық үшін ауызекі тіл сөздерді өзгеше жұмсайды, ерекше синтаксистік бірліктер (сөз тіркестер мен сөйлемдер) құрайды. Ауызекі тілдің тек өзіне тән сөздік қоры болады, ол екпінге, сөйлемдегі мағынаға көбірек сүйенеді. Ауызекі тілді жалпыхалықтық тілдің бір түрі ретіндегі сөйлеу тілінен ажырата білудің елеулі мәні бар. Сөйлеудің ауызша түрі функционалдық стильдердің барлығында (сахнадан немесе радио мен теледидардан көркем шығармадан үзіндінің оқылуы, публицистикалық материалдың ауызша берілуі) кездеседі.