Мұхит суларының ластану салдары туралы ойлан, тақырыпқа сай емес мақал-мәтелді анықта:
1) Кел тартылса кұс қашар.
2) Дария басы - бұлақ.
3) Судың да сұрауы бар.
Ответы
Ответ:

Бүгін барша жағасында дем алып, жүзуді және спорт жасағанды жақсы көретін теңіздерге басқаша тұрғыдан қараймыз. Теңіздердің тамаша қоршаған орта көрінісі екені рас. Тіпті шексіз көк түсімен адамның өнер сезімін оятқаны, көптеген өнерпазға шабыт бергені де мәлім. Теңіз тек қана сырттай емес, іштей де табиғи бір сұлулық. Теңіздер адам баласының коректену көздерінің бірі, күн көретіндер үшін берекелі құбылыс. Мақсатымыз негізінде тақырыбымызға қатысты бір қарама-қайшылыққа назар аудару. Осыншама жақсы көрген бұл шексіз су қоймасын қандай пайдаланып жатырмыз? Сол көгілдір теңіздің құрамында өмір сүретін тіршілікті қорғай аламыз ба, әлде осы шексіз су адам баласының қоқыстарын тастаған алаңдарының бірі ме? Бұл бағдарламамызда теңізге бұл тұрғыдан қарауға тырысамыз.
* * *
Бұл тақырыпқа көшпей тұрғанда теңіздерге сәл ғылыми тұрғыдан қарайық.
Теңіз бір мұхитпен байланысатын, көлемі тұрғысынан үлкен, әсіресе тұзды су жиынтығы ретінде аталады. Әлемдегі жер бетінің 71%-ын құрайды. Табиғи түрде құрамында тұз болғаны себепті теңіздің ащы суын тазартпай, тұщы су сияқты пайдалану мүмкін емес. Ащы суды тазартып, тұщы суға айналдырудың өзі өте үлкен қаржыны талап етеді. Біз пайдаланған атмосфераның құрамындағы оттегінің 75%-ы теңіздер арқылы пайда болады. Теңіздердің адам өміріне қосқан үлесі әрине тек қана осы емес. Адамзат баласын зиянды ультракүлгін сәулесінен қорғайтын озон қабатын да өндіреді. Кейбір дәрілерді жасағанда теңізде өмір сүретін жәндіктер мен өсімдіктерді пайдаланады. Адамзат ақуыздардың 20%-ын теңізден алады. Өйткені әлемдегі ең үлкен ақуыз көзі теңіздер болып табылады. Теңіздерде шамамен 300 бен 500 миллион арасында организм өмір сүреді.
Көптеген мемлекет ұлттық табысының 30%-ын балықшылық, теңіз саудасы, туризм және ұқсас өнеркәсіптік салалар арқылы теңізден қамдайды. Мемлекет аралық тауарлардың шамамен 90%-ы кемелер арқылы жеткізіледі. Әлем адам санының тең жартысы теңіз жағалауында өмір сүреді. Сондай-ақ теңіздер күн райы мен климаттарға да қатты әсер етеді. Жер шарының ысыну мөлшерін ретке салады. Оған қарамастан адам баласы осы ерекшеліктерге ие теңіздердің қазірге дейін тек қана 10%-ын ғана танып біледі.
* * *
Осыншама құнды теңіздер үшін ал біздер не істейміз? Қазір адамзаттың теңіздер үшін не істегеніне көз жүгіртейік.
Әлемде жыл сайын 450 миллиард текше метр көлемінде тазартылмаған немесе аз тазартылған шөп-шалам мен өнеркәсіптік және егістік сыпырындыны теңізге төгеміз. Теңіз тура қоқыс шелегі және зиянды химикаттар үшін жаһандық бір қоқыс алаңы сияқты қолданылады. Көптеген елді-мекенде канализацияға ағатын барлық лас су аяғында теңізге құяды. Осылайша теңіз ластанады.
«Теңіз ластануы» дегеніміз ол – теңіз суын пайдалану сапасын азайтатын және құндылығын жоятын материалдар мен энергияның адамзат қолынан тікелей немесе жанамалы түрде теңізге тасталуы. Ластау көздерінің басында теңіз жағасы бойында құрылған қалашықтар мен өнеркәсіптік құрылыстар бар. Әуе мен теңіз тасымалдауы да бұл ластанудың себептерінің бірі. Кемелер арқылы ластану не кеме апаттары арқылы, не болмаса әдейі жасалады. Теңіздерде құрылған мұнай өңдеу платформалары мен шіріген мұнай құбыр желілері де осы ластанудың себептері арасында. Ластау көздеріне статистикалық тұрғыдан қарағанда, себептердің басында теңіз жағасында орналасқан өнеркәсіп орындары мен қалалық әкімшіліктердің теңізге төккен қоқыстарын айта аламыз. Олардың жалпы мөлшері 44% төңірегінде. Автокөлік газдары, тұман және көмір жағатын энергия жайлары себеп болған қышқыл жаңбырлары мөлшерінің 33%, кеме апаттары нәтижесінде теңізге төгілген май, кіші қайықтардан теңізге төгілген қоқыстар 12% -ды құрайды.
правильно)