Қазіргі темір жол туралы эссе
Ответы
Ответ:
Басты Бет >
Jańalyqtar >
Теміржол - ел экономикасын алға сүйреуші негізгі күш
2016 жылғы 15 тамыз, 22:35
АСТАНА. ҚазАқпарат - Адамзат тіршілігінде көліктің алар орны орасан.
Айшылық алыс жерлерден жылдам жеткізілген үшбу хат пен хабар-ошар, алуан түрлі сипаттағы қондырғылар мен жабдықтар ғаламдық шаруашылық байланыстарға қуатты серпін берді. Құрлықтарға құрық тастаған Жібек жолы ғылым мен техниканың өркендеуіне орай экономика төрінен ығысып, теңіз тасымалына орын босатты. Осы орайда әлем тарихындағы ұлы өзгерістерге осы теңіз жолы арқылы қол жеткенін атап өткеніміз жөн. Ал, қазіргі өркениет өзегінде жер бетін шырмауықтай шырмаған темір жолдың тұрғаны бесенеден белгілі.
Тамыз айының алғашқы аптасында көлікшілер өздерінің кәсіби мерекесін толағай табыстармен атап өткелі отыр. Еуропа жұртында жаңа дегеніміз көненің бүгінгі түрі деген нақыл бар. Расында да, мыңдаған жылдық Жібек жолы бүгінде жаңа мазмұн, соны сипат алған. Қазақ жерін көктей өтетін шойын жол сонау Балтық теңізіне тұмсық тіреп отыр. Дерек пен дәйекке сүйенсек, алғашқы рельстер өлкемізде 1894 жылдың 25 қазанында төселсе керек. Бұл күні қазіргі Ресейдің Саратов облысының Энгельс қаласындағы Покров Слободасы-Орал тар табанды темір жол телімінің құрылысы аяқталған. Осы жолдың 130 шақырымы Қазақстан арқылы өткен. Төрт жылдан соң Урбах-Астрахан тар табанды темір жолы іске қосылған, мұның да 77 шақырымы қазақ даласында төселген.
Өңірдің дамуы үшін 1891-1896 жылдары салынған Транссібір магистралінің, дәлірек айтқанда, оның қазақстандық 190 шақырымының маңызы зор болған. 1901-1906 жылдары Қазақстан жерінің 1660 шақырымдық аумағын алған, Орта Азия мен Ресей орталығын қосатын Орынбор-Ташкент темір жолы салынған. 1914-1917 жылдары болашақ Түрксібтің бір бөлігі Жетісу жолының Арыс-Пішпек телімі салынған. 1915 жылы Қазақстан арқылы 166 шақырымдық бөлігі өтетін Челябинск-Троицк-Қостанай магистралі іске қосылған. 1915-1917 жылдары соғылған Алтай темір жолының 122 шақырымы Қазақстан жерімен өткен. Мұнымен қатар 1918 жылға дейін 117 шақырымдық Екібастұз-Ермак тар табанды темір жолы жұмыс істеп тұрған. 1918 жылға таман Қазақстан аумағындағы шойын жолдың жалпы ұзындығы 2,6 мың шақырымға жеткен.
Еліміз теміржол көлігінің тәуелсіздік жылдарындағы тарихын шартты түрде үш кезеңге бөлуге болады. 1992-1996 жылдарға тұспа-тұс келетін бірінші кезеңде сала жаңа саяси және экономикалық жағдайларға бейімделді. 1997-2001 жылдарды қамтитын екінші кезеңде отандық тұңғыш теміржол кәсіпорны - Қазақстан темір жолы республикалық мемлекеттік кәсіпорны құрылды. Ал, 2001 жылдан осы уақытқа дейінгі үшінші кезеңде саланы қайта құру қарекеті бел алды. Соның арқасында еліміздің теміржол көлігі қазіргі заманға сай жоғары тиімді салаға айналдырылды. Сөйтіп, 2004 жылы Қазақстан темір жолы өзінің айрықша межесіне - 100 жылдық мерейтойына абыроймен жетті. Шойын жол тарихының маңызды кезеңдері салтанатпен аталып өткен бұл жылы темір жол құрылымын жаңғырту, әлеуметтік салаға дем беру жұмыстары тәмамдалып, теміржолшылардың еңбек жағдайлары жақсартылды.
Мерейтойлы жылдың жазында Астанада құрастырылған Отан пойызы елімізді аралаған сапарға шықты. Сапар барысында теміржолшыларға және олардың жанұяларына әлеуметтік жәрдем көрсетіліп, шалғай стансаларда тұратын теміржолшыларға медициналық көмек берілді, мектеп табалдырығын аттайтын бүлдіршіндерге оқу құралдары табыс етілді. Стансалардың барлығында мәдени-сауықтық, спорттық шаралар өткізіліп отырды. Темір жолдың ғасырлық мерейтойын мерекелеу Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен өткен салтанатты жиналыста шарықтау шегіне жетті. Елбасы сөзінде егемен ел экономикасының қалыптасуындағы, мемлекет тәуелсіздігін, елдің аумақтық тұтастығын сақтаудағы темір жол рөліне лайықты баға берілді. Сол жылы теміржолшылар Ақтау портынан Құлсары стансасына дейін көлемі үлкен, биіктігі төрт қабатты үймен бірдей жүктерді тасымалдап, әлемдік рекордты жаңғыртты. Мемлекеттің жоғары лауазымды тұлғаларының қатысуымен Алтынсарин-Хромтау жаңа темір жолы ашылды. Бұл темір жол желісін іске қосу арқылы жылына 160 миллион долларлық көлемдегі үнемділікке қол жеткізілді. Соның арқасында елдің ішкі жолдарымен жүк тасымалдау қашықтығы екі мың шақырымға дейін қысқарды. Сөйтіп, экономиканың жылдан-жылға ұласып отырған серпінді дамуына негіз қаланды.