Ерліктеріміз жүрегімізде эссе срочно !!!
даю 100балов
Ответы
Ответ:
«Мұнар да мұнар... мұнар таудың» аты-затына бұрыннан-ақ қанық болып келіп, енді, міне, көріп-көрісіп те отырмыз. Ал, «Жұмбақ жан» деген сөзді (Абай-һәкім атаға бағышталған) ең әуелім Тәкен Әлімқұл ақлақ ағамыздан есітіп-біліппіз-ау. Ал, анығында, ашығында – «нені есітіп те, нені білген де екенбіз?.. Бүгінгі әңгімемізден ше?..»
Не нәрсенің де жалпылық та, өздік те қадір-қасиеті болады. Сұрау-сауабы болады. Сондықтан да, оқырман һәм ізденімпаз білімдарлар: біздің жоғарыдағы әлгі сұрақтарымызды – «жәй ғана сауалдар екен ғой» деп қабылдап қалып жүре көрмеңіздер...
«Регрессия» – әлде «деградация»? Қазақша – «азғындау» да ма?.. Қалай дегенде де, күннен-күнге, Абылайхан бабамыздың түсіндей – «құрт-құмырсқа, бақа-шаянданып, азып-тозып» бара жатқандығымыз рас та болса керек-ті-ау. Міне, «цивилизация» – «мәдениеттілігіміздің» жеткергені, жеткен жеріміз...
Сөзді неліктен бұлайша – арыдан толғап та тергеп отырмыз?
Әдебиет. Құдайдың «мың бір атының» – бірі (Жұрт жаңылысып жүргендей... «99» ғана немесе басқалай да емес). Осы тұста, бүгінгі сөз етпек болып отырған Иген ағамыздың мына сөздеріне көңіл қоялықшы:
Кеше, 1970-ші жылдары ғана біздер «нейлон» көйлекті көріп-білдік. Артынша, «балон» плащ келіп-жетті. «Басталды...» Әйтпесе, ол кездері біздер тек қана таза да табиғи киімдер – мақта, жүн, былғарыдан тоқылып-тігілген киушітінбіз. Табиғи заттарды тұтынып, мейлінше – «табиғи» болушытынбыз. (Жаз бойы жалаңаяқ жүрушітінбіз). Ия, үсті-басымыз бит те болушытын. Бірақ, ол бейбағыңыз да табиғи екен-ау... Есіктің алдында, екі гектардан астам жеріміз бар еді (Кейіннен, жемістері енді пісіп-жетіліп тұрғанында, ол жерімізді «қызыл хұкімет» тартып алып, құжынатып қуыршақи үйлер салып тастады ғой). Жаздың күні – қайнаған да жайнаған оңтүстік емес пе – ашық аспан астында, далада – алашаның үстінде жерде жататынбыз. Сол, екі гектардан астам жердің анау түкпіріндегі шыртылдақ қауындар түн ішінде «тарс-пұрс!» жарылып-атылып, шырт ұйқыңнан шоршытып оятатын. Қауын-қарбыз жегеніңде сары ара, дәу қызыл аралар аузыңа кіріп те кетердей еді-ау... (Қазір ғой... ара, тіптім құрт-құмырсқалардың өзі жеміс-жидектеріңіздің маңайына да жоламайды).
Ал, енді, әңгімеміздің турасына да ашығына көшсек: Әдебиеттің – «әдебиет төбесіндегілердің» құрт-құмырсқаланып, бақа-шаянданып, ұсақталып-ұнтақталып кеткені рас қой? Иген аға әңгімелегендей, тарс-пұрс жарылып, жүз метрден аңқыған иісі танауыңды қытықтайтын шыртылдақ қауындай немесе аузыңа кіріп кететін аралардай әдебиет қалды ма өзі? Жоқ, әлде, жасанды нейлон көйлектей, балон плащтай – жансыз затқа айналып бітті ме? Солай ғой, шамасы?..
Қазір, көркем әдебиеттен – оның ішінде, кенжелеп қалған «прозадан» кімдерді я нелерді оқып, тұщынып та жүр екенбіз? Тағы да, анығын да ашығын айтсақ: «оқығандарың көңіл көншітпейді-ақ». Ия, соңғы, нәубети «1945»-ші жылдардан кейінгі кезеңді алсақ: Бердібек Соқпақпаевты, Тәкен Әлімқұлды, Асқар Сүлейменовты, Қарауылбек Қазиды, Оралхан Бөкейді, сосын, жарты ғұмыры «Құдайсыз қызыл сәбеттегі», жарты ғұмыры бүгіндергі «дімкәс демократиядағы» Дидахмет (марқұм – жатқан жерің жайлы, иманың салауат болғыр) пен Рахымжанды анық та ақиқи көреміз. Осылар – бойымызға жасқау, жанымызға жебеу, көңілімізге демеу. Оқып, тоқып, сезіндік... тұщындық.
«Тәуелсіз ел» атанғанымызға – 25 жыл. Ширек ғасыр. Бұл – аз ба... көп пе? Аз да емес, көпте емес болар. Бірақ-та, жетесі барға жеткілікті де жылдар шығар. Осы, тәуелсіз ширек ғасырымызда – әдебиетіміздің (проза) көгінде жарқылдаған да жайнаған кім-кімді айта да көрсете алар едік? Дидаш ағамыз бақилыққа аттанып кетті («Ендігі... біздерге сәлем берер-бермесін Бір Алла өзі білер»). Ал, бір Рахымжан қай жыртығымызға жамау болар?..
«Оқы, оқы, және оқы» – ешқалай да Лениндікі емес – Құран сөзі (Гитлер бейбақтың «свастикасы» да – кітаптан алынғандығын ұмытпаңыздар; төрт тармақ – «ісләм діні дүниенің төрт тарапына тарайды» деген символикалық ұғым-белгі. Сенбесеңіз, Түркістандағы «Әзіреті Сұлтанның немесе Индиядағы мешіттердің сыртқы қабырғаларындағы өрнектерге қараңыз).