Помогите пожалуйста
Ответы
Ответ:
1.Қазақ күнтізбесі, байырғы қазақ күнтізбесі – табиғат құбылыстарын бақылаудан туған халықтың көп жылдық тәжірибелері қорытылған, жұлдызды аспан туралы астрономиялық түсініктер мен білімдер жинағы. Табиғат құбылыстарының қайта айналып келіп отыруын, күн мен түннің, жыл мезгілдерінің (жаз, қыс, күз, көктем), айдың тууы мен батуының алмасуын; жұлдыздардың орналасу тәртібін, мұқият бақылап, есептеп ұғынудың қазақ халқының дәстүрлі шаруашылығы үшін орасан зор маңызы болды.
2. Есепші — табиғат құбылыстарының өзгерісін алдын ала есептеп, болжап айтатын адам. Есепшілер табиғат апаттарын, әр айдағы ауа райының шұғыл өзгеретін кезеңдерін, амалдарды есептеп, күн ілгері болжап отырған. Олар күн мен түннің теңелуін, жыл мезгілінің маусым санап орын алмастыруын, Айдың жаңалануын, Күннің шығуы мен батуын мұқият бақылап, белгілі бір заңдылықтар жүйесіне сүйенген. Мұндай болжам — жайлау, күзеу, қыстауға қай мезгілде көшу, малды төлдету, жүнін қырқу, өнім жинау, шөп шабу сияқты жұмыстарды жоспарлауға септігін тигізеді. Есепшілер Үркердің ауcуынан күн райының өзгеретінін білген. Ескі ай мен жаңа айдың өларасы ашық өтсе, жаңа айда жауын аз болады не қатты боран болмайды.
3.Аспан, аспан күмбезі – бақылаушыға киіз үйдің төбесі сияқты болып көрінетін күмбез. Күн, Ай, жұлдыздар, т.б. аспан шырақтары бізден өте қашықта болғандықтан, олардың ара қашықтығының айырмашылығы бізге сезілмейді. Сондықтан олар аспан күмбезінде орналасқандай әсер береді. Ашық далада аспан жалпайып көрінеді, яғни күмбездің төбесіне қарағанда, оның іргесі (көкжиек) қашықтағандай болады. Биік үйдің қасында тұрған адамға аспан күмбезі көкжиекке қарағанда биік болып көрінеді. Ауа қабаты көгілдір, көк, күлгін сәулелерді күштірек шашырататындықтан аспан күмбезі көк түсті болып келеді.