Диалект сөз керек және сол сөз қай жакта айтылады
Ответы
Ответ:
«Үлкен» сөзін де әр аймаққа барғанда әртүрлі естисіз, мәселен «дөкей», «әйдік», «дырау», «нән», «жоян», «дәу» десе, оның бәрі - үлкен дегенді білдіреді. Қарапайым ағаш орындықты батыста «отырғыш», ал солтүстікте «тақ» деп атауы мүмкін. «Тәте» деп Жамбылда, Павлодарда, Орал мен Шымкентте ер адамға қаратып айтатын болса, бұл сөз еліміздің өзге өңірлерінде жасы үлкен әйелдерге қатысты қолданылады. Сіріңкенің де кейбір облыстарда атауы өзгеріп кетеді: «кеуірт», «шырпы», «оттық». Батыста пиманы «байпақ» дейтін болса, кейбір өңірлерді байпағыңыз шұлықты білдіреді. Шұлық кей жерлерде «ұйық» деп те аталады. «Ер адам киетін жейде» десеңіз барлық аймақта бірдей түсіне бермейді, кейбір өңірлерде бұл - «көйлек». Таң қалған сәтте «мәссағанмен» қатар, батыста «қасқа», оңтүстікте «өлә» деген диалект сөздер қолданылуы мүмкін. Қантты батыста «секер», оңтүстікте «құмшекер» деп атайды. Сондай-ақ түрлі өңірлерде «орамал», «сүлгі», «майлық» бір мағына береді. Жергілікті тілдің ерекшелігіне қарай шығыста «тегене», өзге өңірлерде «табақ», «шылапшын» сөздері қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, еліміздің батыс өңірлерінің тұрғындары не зат (не?), нән (үлкен), көпшік (жастық), құрттай (кішкентай), кіл (ылғи), зілдей (ауыр), мана (бағана) және т.б. диалект сөздерді жиі қолданылады. Сым (шалбар), бедіре (шелек), әңгелек (қауын), дарбыз (қарбыз), ашық-машық (топса), бопты (болды), тұқым (жұмыртқа) деген сөздерді Оңтүстікте естисіз. Ал Алматы жақтың тұрғындары ожауды қолбақыр деп те атайды. Шығыс жақтың қазақтарынан жоян (жуан), картопия (картоп), неме (немене?), көп-көрім (тәп-тәуір) секілді сөздерді естісеңіз таң қалмаңыз. Ал әйдік (үлкен), дөкей (мықты), тақ (орындық) секілді сөздерді жиі қолданатын адамды кездестірсеңіз, ол солтүстік өңірдің тұрғыны болуы ғажап емес.
Кішкентай- құттай, кіп-кішкентай-құтақандай;
Пияз-жуа;
Әпке-апа;
Нәресте-әлди деп айтылады.