Помогите решить пожалуйста 1 тапсырма
Ответы
Ответ:
1.Абай(Ибрахим) Құнанбаев Құнанбайұлы.(1845-1904)
Сәкен Сейфуллин (1894-1938)
Ғабиден Мустафин (1902-1985)
Бейімбет Майлин(1894-1938)
2.Қазақ әдебиетін дамытуға зор еңбек сіңірген және елдің қоғамдық өміріне белсене қатысқан жазушыларға берілген құрметті атақ.
3.(не поняла прости)
1)Ілияс Есенберлин
Абдукерим Ғаниев
Арғынбай Жұмажанұлы
Асқар Татанайұлы
Ахат Имантайұлы Жақсыбаев
Ахмәди Адалбек
Ақтан Бабиұлы
Ақыт Үлімжіұлы
Батырхан Құсбегин
Ермахан Әбдіраман
Ермек Балташұлы
Жамлиқа Шалұлы
Жүнісбайұлы, Несіп
Жүсіпбек Аймауытов
Жұмаш Айтжұманұлы Кенебай
Жұмағали Сәрсеков
Зейін Жүнісбекұлы Шашкин
Кеңесжан Шалқаров
Міржақып Дулатұлы
Мағзом Бижанұлы Сүндетов
Мағира Қожахметова
Медеу Сәрсеке
Мұхамеджан Рүстемов
Мұхтар Мұқанұлы Мағауин
Нәбиолда Салихұлы Кемешев
Орысбай Әбділдаұлы
Рымқұл Сүлейменов
Сейітқазы Досымов
Сүйіндік Жанысбай
Сұлтан Рамазанұлы Жанболатов
Сәбит Мұқанұлы Мұқанов
Сәйділ Омарұлы Талжанов
Сәрсекей Артықбаевәуле Мағазбекқызы Досжан
Тілеуханов Төлек
Талғат Кеңесбаев
Тауман Төреханов
Тахауи Ахтанов
Түгел Сәдібек
Тұрдыбек Алшынбаев
Тұрсын Әбдуәлиев
Тұрсынәлі Ырыскелдіұлы
Тәкен Әлімқұлов
Фариза Оңғарсынова
Хамза Жармұхамедұлы Абдуллин
Шерхан Мұртазаұлы Мұртаза
Шәкәрім Құдайбердіұлы
1. Қандай қазақ жазушыларын білесің?
2. «Халық жазушысы» деген қандай атақ?
3. Тарихи тақырыптағы қандай шығармаларды оқыдың?
3) Жалайыр Қосымұлы Қадырғали – орта ғасырдағы қазақтың ғұлама ғалымы, атақты биі.
Тарихи шығармаларда оны «Қайырғали Жалаири» деп көрсетеді. Бұл тарихи тұлғаның аты-жөнінің соңына оның қай мекеннен екенін білдіру үшін туған жерін көрсететін бұрынғы қалыптасқан дәстүр бойынша алынған. Бірақ мұнда ғұламаның туған жері емес, тайпасының аты көрсетілген. Оның шыққан тегі Ұлы жүздің тарақ таңбалы Жалайыр тайпасынан. Оның «Жалайри» аталуы осыдан. Тарихи шығармаларда оның есімін Қыдырғали, Қыдырәли, Қадырғали деп құбылтып атай береді. Туған жері - Қазақстан жеріндегі Сырдария бойы.
Қадырғалидың ата-бабалары Қарахандар әулеті билігінен бері үздіксіз хан сарайында қызмет етіп, ханның ақылшы-кеңесшісі, қол бастар батырлары болған. Оның өз атасы Темшік Шығай ханның батыры болса, әкесі Қосым бек лауазымын иеленген. Жастай білім алып, бірнеше тіл меңгерген Қадырғалидың өзі де хан сарайында қызмет атқарып, хан балаларын тәрбиелеу ісімен айналысқан. Шығай ханның баласы «Ұзын оқты» атанған Ондан сұлтан жау қолынан өлген соң, оның 13 жасар баласы Ораз-Мұхаммедті алып, өзіне қараған елмен Сібірдің Көшім ханының қол астына көшіп кетеді. Онда Қадырғалидың білімділігіне, ақыл-парасатына риза болған Көшім хан оны Төбе би етіп сайлайды, өзінің ақылгөй кеңесшісі етеді. Бірақ ол онда ұзақ бола алмайды, кейін Сібір кінәзі Сейдектің ықпалымен, онымен бірігіп, Көшім ханға қарсы шығады. Сөйтіп ол енді Ораз-Мұхаммедпен бірігіп, Сейдектің мәртебесін көтереді. Осында жүргенде оларды Сібір воеводасы Д.Чулков алдап тұтқынға түсіреді. Қадырғалиды Ораз-Мұхаммедпен бірге Мәскеуге жөнелтеді. Кейін шведтерге, Қырым хандығына қарсы соғыста ерлік көрсеткені үшін орыс патшасы Ораз-Мұхаммедке Ока бойындағы Қасым хандығынан иелігіне жер бөліп береді.
1600 жылы орыстың жаңа патшасы Борис Годунов оны Қасым хандығының ханы етіп қояды. Қадырғали оның төрт биінің бірі болып тағайындалады. Ол осында ғылыммен шындап айналысады.
Ана тілімен бірге араб, парсы тілдерін де жақсы меңгеріп, Шығыстың әдебиеті мен мәдениетін, ғылымын терең зерттейді. Соның нәтижесінде ол Орта Азияның сол кездегі атақты ғұламаларының деңгейіне көтеріледі. Кейін «Жылнамалар жинағы» деген атпен әлемге әйгілі болған өзінің атақты еңбегін жазады. «Мен дүние жүзіндегі неше түрлі мемлекеттерді аралаған, әділ үкім, нақыл сөздерге қанық көптеген кітап оқыған адаммын» дейді ол өзі жайында. «Жылнамалар жинағы» - орта ғасырдағы қазақ тілінде жазылған тұңғыш тарихи шығармалардың бірі. Мұнда қазақ хандығының Х ғасырдың басынан бергі ішкі-сыртқы жағдайлары, қазақ тайпаларының халық болып қалыптасуы, оның халықаралық жағдайлары, хандардың және олардың төңірегіндегі түрлі әлеуметтік топтардың саяси ахуалдары жөнінде аса құнды мәліметтер берілген. Еңбек үш бөлімнен тұрады: 1. Борис Годунов билігін бейнелеу. 2. Рашид ад-Диннің «Джами ат-Таварих» атты еңбегінің қысқаша аудармасы. 3. Орыс ханның Оразмұхаммед сұлтанға дейінгі қысқаша аудармасы.
Бұларға қосымша алтынордалық ірі қайраткер Едіге батыр жайында дастаны берілген. Жалпы еңбек қай сұлтанның, қай ханның қай жерде шаһит болғанын, жерленгенін көрсетуімен де құнды. Қадырғалидың бұл шежіресі ертедегі қазақ тілінде жазылған тұңғыш тарихи еңбек екені аян. Ғұлама ғалым Ш.Уәлиханов бұл кітаптың аңыздан гөрі ақиқаты басымырақ деп бағалаған. Оразмұхаммед пен Қадырғали бастаған қазақтардың Ресейде болу оқиғасын көрнекті жазушы М.Мағауин «Аласапыран» атты романында кең және көркем баяндаған. Сонымен қатар академик Әлкей Марғұлан 1981 жылы «Қазақ әдебиеті» газетінде жарық көрген «Күміс сандық құпиясы» атты мақаласында Қадырғалиға аса жоғары баға берген.