Хикмет өлеңінің құрылысына қарай талдау
Ответы
Объяснение:
Қожа Ахмет Яссауи хикемттерінде өзіндік ерекшеліктер де барлығын атап өткен жөн. «Алдыңғы үш жол бір ұйқаспен келіп, соңғы төртінші жол бастапқы шумақтың екінші, төртінші жолдарындағы ұйқас жолдарға барып қосылып отыратындығы Қожа Ахмет бабамыздың өз тыныс жолындағы ерекшелік болып табылады. Екінші ерекшелік – соңғы шумақтағы үш жолдың бір ұй»қаспен келіп, төртінші жолға біңрде үш үтірмен жалғанып, ой жүйесі астасып отырса, енді бірде алдыңғы үш жолдың екі үтірімен келіп, үшіншіде нүктеге еріксіз құлауында. Өйткені бұл жерде төртінші жол алдыңғы үш жолды тікелей қабылдамай, яғни алдыңғы үш жолдың қуатына төртінші жолдың қуаты жалғасып барып, олармен тікелей үндесіп кетпей, одағай кейіпте ажар көркін енгізуі де тек осы бабамыздың өз нұсқасы болып табылады. Үшінші ерекшелігі – жоғарғы екінші шумақтан кейінгі үшінші шумақтың ырғақ-тоқтанымының бөлектігі, мысалы:
Қайда жүрсең көңілі жұмсақ сырдаң болғыл,
Мүсәпірлер жолда қалса, қорға болғыл.
Махшар күні дәргәһіна құрбан болғыл,
Менменсіген меңіреулерден қаштым міне.
Былай алып қарағанда әрбір хикметтің әр жерінен бой көрсетіп қалатын осындай тоқтам-шумақтар бір жағынан, бабамыздың дем-тынысына қарай беріліп отыратын жыр қайырмасы іспеттес» [3, 10]
Бір хикметтің өзі әр аударма нұсқада әр түрлі келетіні – Қожа Ахмет Яссауи еңбектеріне тән және оны біз жоғарыда атап өткеніміздей, әр дәуірде көшірушілердің жұмысы нәтижесі деп білеміз. Мысалы, «Әнтәлһәдидің» Көкшетау нұсқасында 17 шумақ болса, Светқали Нұржанов аудармасында 16, ал Әбибулла Мұхамеджанов аудармасында 144, 145 хикметтер бірігіп 26 шумақты құрайды.