Үстеудін жасалу жолдарын көрсетіңіз
Ответы
Ответ:Тұлғасына қарай (по способу образования)
1. Негізгі үстеу – түбір мен қосымшаға бөлшектеуге келмейтін үстеулер. Негізгі үстеудің көпшілігіне сын есім шырайының –рақ-рек-ырақ-ірек және-лау-леу-дау-деу-тау-теу жұрнақтары жалғана алады. (Непроизводные наречия не делятся на корни и аффиксы. К большинству непроизводных наречий могут присоединяться вышеперечисленные суффиксы степеней сравнений прилагательных) Мысалы: әрең, сәл, ертең, бұрын, тез, жылдам-жылдамырақ т.б.
2. Туынды үстеу – түбірге жұрнақ жалғануы арқылы немесе кейбір септік жалғауларының көнеленуі арқылы жасалған үстеулер. (Производные наречия образуются путем присоединения к корню суффиксов или устаревших окончаний некоторых падежей)
Туынды үстеу жасалу жолдары (пути образования производных наречий)
2.1 Туынды үстеу тудыратын жұрнақтар (суффиксы, образующие производные наречия)
– ша-ше: қазақ+ша, адам+ша, бұлбұл+ша, орыс+ша, өзге+ше, түрік+ше т.б.
– лай-лей-дай-дей-тай-тей: шикі+лей, қыс+тай, осы+лай, ақша+лай т.б.
– сыз-сіз: себеп+сіз, есеп+сіз, дау+сыз, пайда+сыз т.б.
- дайын-дейін-тайын-тейін: сұңқар+дайын, түйе+дейін, бұлақ+тайын т.б.
- ншама-ншалық: осы+ншама, со+ншалық т.б.
- майынша-мейінше-байынша-бейінше-пайынша-пейінше: оқы+майынша, кел+мейінше
2.2 Септік жалғауларының көнеленуі арқылы жасалған үстеулер
(при помощи устаревших падежных окончаний)
ал+ға, арт+қа, кеш+ке т.б. – барыс септік
лез+де, күн+де, баяғы+да, қапы+да т.б. – жатыс септік
шеті+нен, шалқасы+нан, кеңі+нен, ежел+ден т.б. – шығыс септік
жөні+мен, кезек+пен, шыны+мен, түні+мен, күні+мен т.б. – көмектес септік
2.3 Сөздердің бірігуі арқылы жасалған үстеулер (наречия,образованные путем сращения)
жаздыгүні /жаздың+күні/, таңертең /таң+ертең,/, ендігәрі /ендігіден+әрі/, биыл /бұл+жыл/ т.б.
2.4 Сөздердің қосарлануы арқылы жасалған үстеулер (образованы путем удвоения)
жоғары-төмен, анда-санда, қолма-қол, бет-бетімен, үсті-үстіне, сөйлей-сөйлей т.б.
2.5 Тіркес түрінде жасалған үстеулер (наречия, образованные путем сочетания слов)
күні бүгін, ала жаздай, ертеден қара кешке дейін, күн ұзаққа, қас пен көздің арасында т.б.
Объяснение: