Question

Суыққа төзімді өсімдік

Answer 1

Еліміздің көптеген жерлерінде тосыннан суықтың түсуі себілген дақылдар мен көшетінен отырғызылған өсімдіктер үшін өте қауіпті. Мысалы, Оралда мамыр айында-ақ өте жылы болғанымен маусымның ортасына дейін жылылық сүйгіш дақылдарды көшеттен отырғызбайды, себебі маусымның 10-на дейін бірнеше рет суық түсіп, үсітетін болғандықтан. Ал Қиыр Солтүстікте, мәселен Мурманск облысында тіптен маусым мен тамыз айларында, кейбір жылдары шілдеде де суық түсіп тұратындықтан, картошка сияқты ең қажетті өсімдіктің түрін өсіру қиынға түседі. Ерте көктемде болып тұратын суық Орта Азия мен Қазақстан жерлерінде өсетін өсімдіктердің гүлін шашып түрғанда кездессе, олардың гүлін үсік шалуына байланысты өнімін де құртып кетеді. Өсімдіктердің суыққа төзімділігі олардың ауаның оң +3°, +5°С төмен температурысына төтеп беру бейімділігін түсіреді. Мұндай температура байқалатын көктемгі үсік кезінде қиярдың, томаттың, қауын мен қарбыздың және басқа да жылусүйгіш өсімдіктердің жас өскіндері зақымданады. Бірқатар оңтүстік аймақта өсетін өсімдіктерді, мәселен: асқабақ, қияр, мақта, соя, үрме бүршақ сияқты дақылдарды жоғарыдағьщай температура жағдайында бірнеше күн үстасақ, алдымен зақымданады, содан кейін мүлдем тіршілігін жояды. Мысалы, қияр +3°С температурада, әдетте, 3-күні тургорын жоғалтады, жапырақтары солып, қоңыркдй тартып, ақыр сонында тіршілігін жойғанын көруге болады. Алдыменен олардың түқым жарнақтары мен астыңғы жапырақтары солып зақымданып, ал үстіңгі жапырақтарының түсі мен тіршілігін жалғастыруы астыңғы жапырақтарына қарағанда соңынан зақымданатындығы байқалады. Сонымен табиғатта аязға төзімді өсімдіктермен қатар, тек қана +3°С, +5°С сияқты суыққа төзімді өсімдіктер де бар екен. Мұндай жағдайда суыққа төзімді өсімдіктер зақымданбайды немесе аз зақымданады. Өсімдіктердің суықтың әсерінен зақымдануы оның әсер ету дәрежесі мен үзақтығына байланысты. Қысқа ғана уақыт әсер ететін неғүрлым төменгі температура ұзақ уақыт әсер ететін төменгі температураға қарағанда қауіпті емес. Көктемгі және күзгі үсіктің қауіптілігі мынада: олар суыққа бейімделмеген, суықтың әсеріне шынықтырылмаған өсімдіктерге зақым келтіреді. Асқабақ пен томат суыққа едәуір төзімді, үзақ уақыт суыққа шыдайтын соя бүдан да гөрі суыққа төзімді келеді. Күнбағыс пен бүршақ та суыкқа едәуір төзімділік қасиет көрсетеді. Суыкқа төзімділік дәрежесі өсімдіктің түрі мен сорттарының географиялық шығу тегіне, даму фазаларына байланысты.