буынның түрлерін ата, мысал келтір помогите
Ответы
Ответ:
Қазақ тіліндегі буын түрлері.
Буын - сөзді айтқан кездегі дауыс толқыны. Буын сөздегі дауысты дыбысқа негізделеді. Яғни сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.
Дауысты дыбыстардың жуан,жіңішкелігімен байланысты буындар жуан және жіңішке болып та бөлінеді. Сөйтіп, айтылғанда үзіліп - үзіліп шығатын, құрамында дауысты дыбыстың қатысымен бөлініп айтылатын сөздің бөлшегі буын деп аталады. ба-ла-лар, ә - ке, а - та, ат - ты.
Қазақ тілінде дауысты дауыстар мен дауыссыз дыбыстардың алмасып отыруына байланысты буын үш түрге бөлінеді:
1. Ашық буын дауыссыздан басталып, дауыстыға аяқталады немесе дауыстыдан басталып дауыстыға дыбысқа бітеді. Мысалы: а-на, ә-же, қа-ла, да-ла, ба-ла, а - та, а - па, қа - ла т.б.
2. Тұйық буын дауысты дыбыстан басталып,дауыссыз дыбысқа аяқталады.Мысалы: ас-та-на, ек-пін, ек-ше, ар-шы т.б.
1 - буында: ат, ет,от,ант, өрт.т.б.
2 - буында: ки - ік, ти - ін т.б.
3 - буында: тұң – ғи - ық, а – қи - ық т.б.
4 - буында: әдеби - ет, мәдени - ет т.б.
3. Бітеу буын дауыссыз дыбыстан басталып, дауыссыз дыбысқа аяқталады. Мысалы: бал -шық, бат - пақ, бөл - шек, таң - дау, сақ - тау, көк - тем, жар -ғақ,бал – дыр - ған, бал –мұз - дақ,бір – лес - тік т.б.