Ана тілін білмеген – ақылы жоқ желікбас
Адамзат жаралғалы бері, ана тілі адамгершілік айнасы болып келеді. Ана тілі - әр халықтың өзінің төл белгісі. Өз халқына қызмет ету үшін, алдымен ана тілін жетік білу қажет. «Ана тілін білмеген- ақылы жоқ желікбас. Ана тілін сүймеген – халқын сүйіп жарытпас», - деген қанатты сөз бар. Бұл сөзді қырғыз ақыны Сарноғаев айтқан. Өз халқын сүйе білген адам өзге елді де сүйе біледі.
«Ақын болу – міндет емес, азамат болу - парызың», - дейді. Азаматтық дегеніміз – ана тілін ардақтау. Біздің халқымыз тілге кедей емес. Халқымыздың тілдік қоры өте бай. Тіліміздің байлығын ауызбен айтып жеткізу мүмкін емес. Тіл байлығы - рухани байлық.
(Қазақ тілі мен әдебиет журналы 5/2005, 92 сөз)
Лексика-грамматикалық тапсырмалар:
ІІІ деңгей.
Мәтіннен тәуелдік және септеулік жалғаулы сөздерді теріп жазып, оның жағы мен септігін анықтаңдар.
ІІ деңгей.
Берілген сөйлемге синтаксистік талдау жасаңдар.
1 нұсқа - Ана тілі - әр халықтың өзінің төл белгісі.
2 нұсқа - Өз халқын сүйе білген адам өзге елді де сүйе біледі.
І деңгей.
Ана тілі тақырыбына 4-5 мақал – мәтел жазыңдар.
Ответы
ІІІ деңгей.
Адамгершілік (+тің ілік септігі жалғауы жасырын түрде),айнасы (тәуелдік жалғауының ІІІ жағы),халықтың (+тың ілік септігі жалғауы),өзінің (+і - тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,+нің ілік септігі),белгісі (+сі тәуелдік жалғауының ІІІ жағы),өз (+нің ілік септігі жалғауы жасырын түрде),халқына (+ы тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,+на барыс септігі),тілін (+і тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,+н табыс септігі),халқын (+ы тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,+н табыс септігі),сөзді (+ді табыс септігі жалғауы),қырғыз (+дың ілік септігі жалғауы жасырын түрде),ақыны (+ы тәуелдік жалғауының ІІІ жағы),елді (+ді табыс септігі жалғауы),парызың (+ың тәуелдік жалғауының ІІ жағы),дегеніміз (+і тәуелдік жалғауының ІІІ жағы),біздің (+дің ілік септігі),халқымыз (+ымыз тәуелдік жалғауының І жағы),тілге (+ге барыс септігі),халқымыздың (+ымыз тәуелдік жалғауының І жағы,+дың ілік септігі),қоры (тәуелдік жалғауының ІІІ жағы),тіліміздің (+іміз тәуелдік жалғауының І жағы,+дің ілік септігі), байлығын (ы+тәуелдік жалғауының ІІІ жағы,+н табыс септігі),ауызбен (+бен көмектес септігі),байлығы (+ы тәуелдік жалғауының ІІІ жағы).
ІІ деңгей.
1-нұсқа.
Ана тілі - әр халықтың өзінің төл белгісі.
Белгісі - баяндауыш,ана тілі - бастауыш,әр - пысықтауыш,халықтың өзінің төл - анықтауыш.
2-нұсқа.
Өз халқын сүйе білген адам өзге елді де сүйе біледі.
Сүйе біледі - баяндауыш,адам - бастауыш,өз халқын сүйе білген - анықтауыш,өзге - анықтауыш,елді - толықтауыш,де - шылау.
І деңгей.
1) Ана сүті бой өсіреді,
Ана тілі ой өсіреді
2) Әрбір халық өзінің ана тілінде ғана бақытты.
3)Ана тілі – бәріміздің анамыз,
Өйткені ол – ұлтымыздың анасы
4) Ана тілің алпыс тілге татиды.
5) Анам берген туған тілім,
Атам берген құрал тілім.