Question

Ответьте на вопросы.
Пожалуйста))
Бай мен жалмауыз кемпір қандай жағдайда кездеседі?
Жалмауыз кемпір жібермейді.
Өткен заманда бір бай болыпты, ол бір перзентке зар болыпты, зарыға жүріп перзентті болыпты. Бай бір күні жылқысын суара көлге келсе, көлдің ішінде бір қып-қызыл өкпе жүзіп жүр екен. Байдың айдап келген жылқылары көлдегі жүзіп жүрген өкпеден үркіп, суға жуымайды. Әлгі жерде бай жылқыларын қанша айдаса да, суға жаба алмайды. Сол кезде бай тұрып судағы жүзіп жүрген өкпені құрықпен түртіп көреді. Өкпе суға батып кетіп, әлден уақыттан соң жалмауыз кемпір болып судан шығады да, байдың жағасынан ала кетеді. Бай көзі алақандай болып, қорқып кетеді. Бай жалмауыз кемпірге:
- Ат басындай алтын берейін, қоя бер, - дейді. Жалмауыз кемпір жібермейді.
- Осы жылқыларымның бәрін берейін, қоя бер, - дейді. Кемпір көнбейді. Кемпірден сасып:
- Енді не берейін? - дейді бай. Кемпір:
- Жалғыз балаңды бер, жіберейін, - дейді. Бай жалғыз баласын бермек болады, кемпір байды қоя береді. Кемпір байға:
- Балаңды қай жерде бересің? - дейді. Сонда бай:
- Ертең көшемін, сонда баламның алтын сақасын жұртқа тастап кетейін, сен жұртта сол сақаның жанында отырасың, - дейді.
Сонымен бай жалмауыз кемпірге уәдесін беріп, жылқыларын айдап кетіп қалады. Ертеңінде көшеді, жалғыз баласының алтын сақасын ұмыттырып жұртқа тастап кетеді. Ауыл жаңа қонысқа көшіп барады. Асық ойнайын десе, сақасы жоқ, бала алтын сақасын жоқтап, жылайды.
Сонда әкесі:
- Кеше көшіп жүргенде жұртта қалыпты. Барып алып келе ғой, - дейді.
Бала бармақшы болады да, әкесінен:
- Әке, қандай тайға мініп барайын? - деп сұрайды.
- Жылқышыдан сұрап мін, - дейді бай. Жылқышы балаға:
- Құрығыңды құлдыратып, жүгеніңді сылдыратып, жылқыға бар. Қай тай бетіңе қараса, соны мін, - дейді.
Бала құрығын құлдыратып, жүгенін сылдыратып, жылқыға келсе, шеттегі бір қотыр тай балаға қарай қалады. Бала сол қотыр тайды ұстайды да, жүгендейді. Жүгендегенде тайдың қотыры жазылады. Үстіне тоқым салғанда, құнан болады. Үстіне ер салғанда, дөнен болады. Айылын тартқанда, бесті ат болады. Бала үстіне қарғып мінгенде, тұлпар болып, көзді ашып-жұмғанша жұртқа жетіп келеді. Жұртқа келсе, алтын сақасы ошақ басындағы тезек түбінде жатыр екен. Сақа жанында бір кемпір отыр екен. Бала кемпірге:
- Шеше, анау жатқан сақамды алып берші! - дейді.
Сонда кемпір:
- Шырағым, өзің түсіп ал. Кәріліктен отырсам - тұра алмаймын, тұрсам - отыра алмаймын, - дейді.
Сонда бала:
- Мен жастықтан түссем - міне алмаймын, мінсем - түсе алмаймын, - дейді.
Сонда баланың тайы сақаның жанына жата қалады. Бала үзеңгіден аяғын суырмай, сақаны іліп алады. Тай тұра қашады. Жалмауыз кемпір тұра қуады. Бала қашып келеді. Әрі-бері қуып жете алмайтын болған соң кемпір бір тісін жұлып алып, атып жібергенде тайдын бір аяғын жұлып түсіреді. Тай үш аяғымен
қашып, жеткізбейді. Кемпір тағы бір тісін жұлып лақтырғанда, тайдың тағы бір аяғы жұлынып түседі. Тай екі аяғымен шауып бара жатып, жолында бір бәйтерекке кез болады. Тай әлсірейін дейді. Терек жанына бара бергенде, бала тайынан секіріп түсіп, бәйтеректің басына шығып кетеді. Жалмауыз кемпір бәйтеректің түбін кешке дейін қазады. Бір кезде бір қызыл түлкі келеді де, кемпірге:
- Шеше, шаршаған екенсің, мен қаза тұрайын, сен ұйықтап демал, - дейді.
Кемпір жатады. Түлкі тісті суға атады да, қазған шұқырды қайта бітеп, өзі кетіп қалады. Кемпір тұра келсе, тісі де жоқ, түлкі де жоқ. Кемпір тағы бір тісін суырып алып, кетпен қылып, бәйтеректі каза береді. Бір уақытта тағы да бір түлкі келіп:
______________________________________________________________
Вопросы
1Бай мен жалмауыз кемпір қандай жағдайда кездеседі?
2 Жалмауыз байға қандай шарт қояды?
3 Бай жалмауыз кемпірдің шартын қалай орындайды?
4 Бала қандай тайды таңдайды?
5 Бала мен жалмауыз кемпір қалай кездеседі?
6 Тай балаға сақасын алуға қалай көмектеседі
7 Жалмауыз кемпір баланы ұстап алу үшін қандай әрекет жасайды?
8 Балаға нелер көмекке келеді?
9 Қандай құс балаға көмекке келеді? 10 Баланы жалмауыздан нелер құтқарады?
11Жалмауыздың қызы туралы не білдіңдер?
12 Бала жалмауыздан түбегейлі қалай құтылады?

Answer 1

Ответ:

Берілген сұрақтардың жауаптары.

1. Бір күні бай жылқысын көлге суаруға келгенде суда жүзіп жүрген өкпені көріп, оны құрықпен түрткен кезде ол жалмауыз кемпірге айналады.

2. "Жалғыз балаңды бер" деп шарт қояды.

3. Ертесіне көшкен кезде баласының алтын сақасын жұртқа қалдырып кетеді.

4. Бала қоытр тайды таңдайды.

5. Бала өзінің алтын сақасының ошақтың басындағы тезек түбінде жатқангың көріп, сақаның жанында отырған жалмауыз кемпірге алып беруін өтінеді.

6. Баланың тайы сақаның жанына жата қалады.

7. Жалмауыз кемпір баланы тұра қуады. Жете алмаған соң, тістерін бір - бірден жұлып алып, атып жіберіп, тайдың аяқтарын бір - бірден жұлып түсіреді.

8. Түлкі мен қарлығаш.

9. Қарлығаш құсы.

10. Баланың төбеттері жалмауыз кемпірді талап, осылайшы оны құтқарады.

11. Ол шешесін иттер талағанын көріп, іздер бойынша байдың қотанына келеді.

12. Төбеттерінің әлі жетпеген соң бала садағымен атып өлтіріп, осылайша жалмауыздан мәңгі құтылған екен.