Question

төрт түлік малды төлінен бастап өсу ретімен жазыңызшы

Answer 1

Төрт түлік мал төлінен бастап:

Түйеде:

1 жасқа дейінгі төл - бота;

1 - 1,5 жастағысы - буыршын (ұрғашысы - бұзбаша) деп аталады;

піштірілген еркек түйе - атан, қосөркешті еркек түйе - бура, сыңар өркештісі - үлек;

қос өркешті (айыр) және сыңарөркешті (нар) түйелердің алғашқы ұрпағын - қоспақ (біртума), екінші ұрпағын - балқоспақ, үшінші ұрпағын - мырзақоспақ;

тұңғыш ботайлайтынын - қаймалы, одан әрі боталай беретінін - інген, нардың ұрғашысын - аруана дейді.

Жылқы төлдерін былай бөледі:

құлын (биенің жас төлі),

жабағы (6 айдан асқан құлын),

тай (1 жастан асқаны) деп атайды.

Ал бұдан әрі ұрғашы жылқыны яғни байталды:

құнажын байтал (2 жастан асқаны),

дөнежін шығар (3 жастағы байтал),

дөнежін байтал (3 жастан асқаны),

бесті бие (4 жастан асқаны),

қасабалы бие (7 – 8 жастағы бие),

кәртамыс бие (11 – 14 жастағы бие),

жасаған бие (20 жастан асқан бие), т.б. атайды.

Піштірілмеген еркек жылқының яғни айғырдың атаулары:

құнан айғыр (2 жастан асқаны),

дөнен айғыр (3 жастағысы),

сәурік айғыр (3 – 4 жастағы үйірге салынбағаны),

бесті айғыр (5 жастағысы),

сақа айғыр (11 – 12 жастағысы), т.б.

Қой түлігінде:

Қой түлігі негізінен қозы, саулық, еркек қой болып үш топқа бөлінеді. Оның жаңа туған төлі қозы деп аталады.

Туу мерзіміне қарай қозы: арамза, кейе, қауқа, күнтимес, көпей, бөдене деп аталады. Жетіле бастағандарын марқа, бағлан дейді.

Саулық: тұсақ, саулық, бойдақ қой.

Еркек қой: ісек, қошқар, азбан болып бөлінеді.

Жасына қарай қой: тоқты, құнан қой, дөнен қой, ағауыз деп те аталады.

Ірі қарада:

1 жасқа толмаған төл - бұзау, баспақ, торпақ, одан үлкені - тайынша, тана;

1,5 - 2 жастағы ұрғашысы - қашар;

3 жасқа қарағаны - құнажын (құнажын сиыр, құнан өгіз);

4-ке қарағаны - дөнежін (дөнежін сиыр, дөнен өгіз);

5 жастан бастап сиыр, өгіз деп аталады.

Жынысы жетілген еркек малды - бұқа, піштірілгенін - өгіз дейді.